Alles wat je moet weten over de wettelijke garantie in België

De Belgische wetgever verleent de koper een juridische bescherming tegen gebreken aan de zaak. Hierbij geniet de koper automatisch van deze rechten en dit bij het sluiten van de koopovereenkomst. Hier spreken we van een wettelijke garantie. Deze wettelijke garantie is het gevolg van de wet consumentenkoop, waardoor deze regels niet gelden voor handelaars. Uiteraard kunnen zij nog steeds beroep doen op een eventuele commerciële garantie.

Wanneer is de wettelijke garantie in België van toepassing?

Opdat de wettelijke garantie in België van toepassing is, moet er aan een aantal voorwaarden voldaan zijn. Zo moet het in de eerste plaats gaan om een verkoop. Hierbij komt niet alleen een gewone koop in aanmerking maar ook overeenkomsten tot levering van te vervaardigen of nog voort te brengen consumptiegoederen. Denk bijvoorbeeld aan het op maat maken van schoeisel.

In de tweede plaats moet de klant een consument zijn. Dit impliceert dat de klant geen rechtspersoon is en moet handelen voor doeleinden die los staan van zijn commerciële activiteit of beroepsactiviteit. Er is met andere woorden geen wettelijke garantie voor professioneel gebruik.

Hiernaast moet de verkoper dan weer verkopen in het kader van zijn commerciële activiteit of beroepsactiviteit. Het maakt hierbij niet uit of de verkoper al dan niet een rechtspersoon is.

Tot slot is de wettelijke garantie er enkel voor de verkoop van roerende lichamelijke zaken. Voor onroerende goederen (bv. aankoop parkeerplaats) of onlichamelijke zaken (bv. aankoop software zonder fysieke drager) is dat met andere woorden niet het geval. Overigens sluit de wet goederen uit die in de uitvoering van een beslag zijn verkocht. Ook voor water, gas en elektriciteit legt de wetgever een aantal beperkingen op.

Vijf voorwaarden voor wettelijke garantie in België

Waar niet zomaar iedereen zich op de wettelijke garantie kan beroepen, zijn er ook een aantal aansprakelijkheidsvoorwaarden van toepassing. Enkel indien een koper van een verkoop die voldoet aan bovenstaande vereisten, ook voldoet aan deze aansprakelijkheidsvoorwaarden, kan hij zich op zijn wettelijke garantie beroepen.

In de eerste plaats moet het consumptiegoed niet in overeenstemming zijn met het in de verkoopovereenkomst bepaalde. Zo zal een grasmachine die niet kan maaien niet in overeenstemming zijn, terwijl ook een subtieler kleurverschil een gebrek in overeenstemming kan inhouden.

In de tweede plaats moet het gebrek aan overeenstemming reeds bestaan hebben op het moment van de levering. Het feit dat je jouw grasmaaier zelf van een likje verf voorzag, zal dus geen aanleiding geven tot een gebrek aan overeenstemming.

Hiernaast moet het gebrek zich manifesteren binnen een waarborgtermijn en moet het gemeld worden binnen een geschikte meldingstermijn.

Tot slot is er ook sprake van een verjaringstermijn waarbinnen de vordering moet worden ingesteld.

Wanneer is een consumptiegoed niet in overeenstemming (voorwaarde 1)?

De beoordeling van de conformiteit gebeurt niet alleen in functie van hetgeen in een schriftelijke overeenkomst werd opgenomen. In de praktijk zal men immers nagaan of het goed wel voldoet aan de eigenschappen die door de verkoper werden geschetst. Ook de eigenschappen die de koper kon afleiden uit monsters of modellen, spelen hierbij een rol.

Hiernaast zal men rekening houden met de geschiktheid volgens het doel waarvoor de consument het product wenst aan te wenden, zo de verkoper van dat doel op de hoogte was. Hoe dan ook zal het product geschikt moeten zijn voor het gebruik waartoe goederen van zijn soort gewoonlijk worden gebruikt.

Tot slot moet het product de kwaliteit en de prestaties bieden die we van goederen van dezelfde soort gewoon zijn en die de consument redelijkerwijs mag verwachten. Hierbij dient men rekening te houden met de aard van het goed en eventuele publiek gedane mededelingen van de verkoper. Denk onder andere aan de verwachtingen die reclame en etikettering geschetst hebben.

Is niet voldaan aan een van bovenstaande conformiteitsvereisten? Dan is het consumptiegoed niet in overeenstemming. Weet wel dat er nog een aantal bijzondere regels van toepassing zijn. Dat is bijvoorbeeld het geval bij de zogenoemde IKEA-clausule: indien de verkeerde installatie een gevolg is van een fout in de montagehandeling, spreekt men ook van niet-conformiteit.

Wanneer bestaat het gebrek bij de levering (voorwaarde 2)?

Opdat de wettelijke garantie in België inroepbaar is, moet het gebrek reeds bestaan op het moment van de levering. Hier is het in principe de consument die de bewijslast draagt. Omdat dat niet altijd eenvoudig is, heeft de wetgever een soepelere regeling uitgewerkt.

Indien het gebrek zich immers binnen zes maanden na de levering manifesteert, dan is er het vermoeden dat het gebrek reeds bestond bij de levering. Hier wordt de bewijslast omgekeerd: de verkoper moet bewijzen dat het gebrek dan nog niet bestond. Zo kan de verkoper bijvoorbeeld aantonen dat het gebrek ontstaan is door waterschade en niet door een productiefout.

Na afloop van de termijn van zes maanden komt de bewijslast opnieuw bij de consument te liggen.

De verschillende termijnen bij de wettelijke garantie in België

Men heeft aan de wettelijke garantie in België een aantal termijnen verbonden. Het gaat om de waarborg-, meldings- en verjaringstermijn. De consument moet die termijnen naleven om zich op de wettelijke garantie te kunnen beroepen.

De waarborgtermijn

De waarborgtermijn behelst de periode waarin het gebrek zich moet manifesteren. Hierbij hanteert de wetgever een termijn van twee jaar vanaf de levering. Gedurende die periode van twee jaar kan de consument zich op zijn wettelijke garantie beroepen. Clausules die anders bepalen, zijn niet geldig.

Op dat laatste geldt echter wel een uitzondering. Zo kan men toch een kortere waarborgtermijn overeenkomen voor tweedehandsgoederen. Deze waarborgtermijn mag hierbij minimaal één jaar bedragen. Wordt niets overeengekomen? Dan is ook hier de waarborgtermijn van twee jaar van toepassing.

Tip: Neem bij de verkoop van tweedehandsgoederen steeds een beding op waarmee de waarborgtermijn beperkt wordt tot twaalf maanden.

De meldingstermijn

De meldingstermijn is de termijn waarbinnen de koper het bestaan van het gebrek aan de verkoper moet melden. Voor de wettelijke aansprakelijkheid in België is er geen verplichte meldingstermijn vooropgesteld. Wel is het zo dat de partijen hier contractueel van af kunnen wijken en alsnog een verplichte meldingstermijn opleggen. Zo ze dat doen, legt de wetgever wel een minimumtermijn van twee maanden op.

Tip: Neem in de overeenkomst steeds een meldingstermijn op van twee maanden en dit met compleet verlies van alle rechten bij niet-tijdige melding.

De verjaringstermijn

Een laatste termijn is de zogenoemde verjaringstermijn. Binnen deze termijn moet de consument zijn rechten doen gelden en een vordering instellen. De wetgever hanteert een verjaringstermijn van één jaar vanaf de dag waarop de koper een conformiteitsgebrek vastgesteld heeft. Wel is het zo dat die verjaringstermijn niet mag aflopen voor het einde van de waarborgtermijn (in principe twee jaar, tenzij er bij tweedehandsgoederen van werd afgeweken).

Toch let een consument maar beter op bij het te lang talmen voor het instellen van de vordering: er kan immers sprake zijn van rechtsmisbruik, wat de slaagkansen natuurlijk niet ten goede komt.

Gevolgen van het inroepen van de wettelijke garantie in België

Indien de consument de wettelijke garantie kan inroepen, heeft hij vier zogenoemde remedies.

In de eerste plaats kan de consument het kosteloos herstel vorderen van het product. Hiernaast kan de consument ook kiezen om het product te laten vervangen, tenzij dat onmogelijk of disproportioneel zou zijn. Dat is bijvoorbeeld het geval indien een product niet langer geproduceerd wordt of aan normale prijzen op de markt beschikbaar is.

Hiernaast zijn er ook de twee remedies die uit het klassieke kooprecht volgen. Het gaat om het recht op een passende prijsvermindering of het recht om de overeenkomst te ontbinden (niet mogelijk bij een gering gebrek). Het inroepen van deze twee remedies kan bijvoorbeeld indien de koper niet binnen een redelijke termijn overging tot de herstelling van het product. Wellicht heeft de consument ook recht op een schadevergoeding.

Is het inroepen van jouw wettelijke garantie niet mogelijk? Bijvoorbeeld door het verstrijken van de waarborgtermijn? Dan kan de consument zich nog steeds beroepen op het bestaan van een verborgen gebrek. Wel moet het gebrek dan voldoende ernstig zijn en reeds bij de levering aanwezig zijn: het behelst een zware bewijslast die lang niet altijd soelaas zal bieden. Hoewel er tot slot geen wettelijke garantie voor professioneel gebruik is, kan een eventuele commerciële garantie in dat geval alsnog redding bieden.