Hoewel arbeidsongevallen en beroepsziekten vaak in één adem worden genoemd, vertonen ze een aantal belangrijke verschillen. Het feit dat de werkgever zich niet verplicht voor beroepsziekten hoeft te verzekeren en de bijzondere rol die voor het Fonds voor Beroepsziekten is weggelegd, is een voorbeeld van een wezenlijk verschil tussen arbeidsongevallen en beroepsziekten. Hieronder lees je wat een beroepsziekte is, wat het lijstensysteem inhoudt, welke rol het Fonds voor Beroepsziekten speelt en wat de gevolgen zijn voor de werkgever.
Wat is een beroepsziekte?
Een beroepsziekte is een ziekte die het gevolg is van een blootstelling aan een bepaald beroepsrisicorisico ten gevolge van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst. De ziekte kan zich jaren na de blootstelling manifesteren en er kan niet automatisch een exact moment aangetoond worden waarop de ziekte ontstond.
De beroepsziekten lijst en erkenning via het open systeem
Aan de beroepsziekten is een lijstensysteem gekoppeld. De beroepsziekten lijst moet de bewijslast voor de werknemer een stuk eenvoudiger maken. De werknemer moet enkel nog aantonen dat zijn ziekte op de beroepsziekten lijst voorkomt, hij gewerkt heeft in een sector waarin hij aan het risico werd blootgesteld en ook effectief lijdt aan de desbetreffende beroepsziekte.
Staat de aandoening niet op de beroepsziekten lijst? Dan hoeft dit nog niet automatisch een probleem te zijn. Wel zal de bewijslast voor het slachtoffer dan een stuk moeilijker zijn. Dan moet het slachtoffer immers wél het verband tussen de blootstelling en de ziekte aantonen. Vaak zal men zich moeten beroepen op medische en wetenschappelijke onderzoeken.
Erkenning van een beroepsziekte via de Belgische beroepsziekten lijst
De beroepsziekten lijst is opgenomen in het KB van 28 maart 1969. Een volledige weergave van die lijst hier opnemen, zou ons te ver van de essentie brengen. Ter indicatie geef ik wel enkele voorbeelden van beroepsziekten die op die lijst voorkomen. Het gaat onder andere om allergische ademhalingsstoornissen ten gevolge van de blootstelling aan antibiotica, beroepsziekten in de bouw (bv. asbestose) of een latexallergie ten gevolge van langdurige blootstelling aan die stof. Via de website van het Federaal Agentschap voor Beroepsrisico’s kan je de Belgische beroepsziekten lijst downloaden.
Het slachtoffer moet de volgende bewijzen aanleveren:
- Het bewijs van het bestaan van de beroepsziekte;
- Het bewijs van de blootstelling aan het beroepsrisico.
Erkenning van een beroepsziekte via het open systeem
Zoals eerder gesteld hoeft de beroepsziekte nog niet automatisch op de beroepsziekten lijst te staan. Ook via het zogenoemde open systeem kan men een erkenning verkrijgen. Het slachtoffer moet dan wel bewijzen dat de ziekte op een determinerende en rechtstreekse wijze het gevolg is van de beroepsuitoefening waar het risico bestond.
De bewijslast van het slachtoffer omhelst met andere woorden:
- Het bewijs van het bestaan van de beroepsziekte;
- Het bewijs van de blootstelling aan het beroepsrisico;
- Het bewijs dat de beroepsuitoefening de doorslaggevende oorzaak van de beroepsziekte is.
Vooral het bewijs van die doorslaggevende oorzaak wordt in de praktijk maar moeilijk geleverd. Voor een jarenlange verstokte roker is het bijvoorbeeld lang niet altijd even eenvoudig om aan te tonen dat diens longkanker doorslaggevend ontstaan is door de blootstelling aan een bepaalde stof. Zelfs na een juridische procedure zou de werknemer hier al eens in het stof kunnen bijten.
Wat doet het Fonds voor Beroepsziekten bij de ontdekking van een beroepsziekte?
In tegenstelling tot wat we van de arbeidsongevallen gewoon zijn, hoeft de werkgever geen verzekering af te sluiten. Het is dan ook het Fonds voor Beroepsziekten die het dossier zal afronden en eventueel een aantal beroepsziekten vergoedingen zal uitbetalen. Het Fonds voor Beroepsziekten kan op verschillende manieren tussenbeide komen.
Beroepsziekten in België & voorstel tot stopzetting van het werk
In de eerste plaats kan het Fonds voor Beroepsziekten de werknemer voorstellen om zijn activiteiten tijdelijk of definitief stop te zetten. De werknemer heeft eveneens de mogelijkheid om zelf zo’n stopzettingsaanvraag in te dienen. Indien het voorstel echter van het Fonds voor Beroepsziekten uitgaat, is de werknemer niet verplicht om erop in te gaan. Wel verliest hij dan het recht op een schadeloosstelling van het Fonds voor Beroepsziekten.
Gaat de werknemer wel akkoord met de tijdelijke stopzetting? Dan heeft de werknemer recht op de vergoedingen die horen bij de volledige tijdelijke arbeidsongeschiktheid.
Bij een voorstel tot definitieve stopzetting krijgt de werknemer gedurende een periode van 90 dagen een forfaitaire vergoeding, ongeacht of de werknemer vroeger werk vindt of niet. Wel hangen er een aantal andere voorwaarden vast aan het Fonds voor beroepsziekten haar uitkeringen. Zo mag de werknemer dan natuurlijk geen nieuwe job aannemen waar hij gewoon opnieuw aan het risico wordt blootgesteld.
Eventueel heeft de werknemer ook recht op een rente wegens blijvende werkverwijdering.
Betalen medische kosten door Fonds voor Beroepsziekten
Als slachtoffer van een beroepsziekte zal men in de eerste plaats beroep moeten doen op zijn of haar ziekteverzekeringen. De prestaties die in de ziekteverzekering niet gedekt zijn, denk onder andere aan het remgeld, zal het Fonds voor Beroepsziekten vervolgens wel vergoeden. Hetzelfde geldt overigens voor aanverwante kosten. Denk hierbij onder meer aan de verplaatsingskosten naar de medische instelling.
Betalen van herscholing van de werknemer
In sommige gevallen zal het Fonds voor Beroepsziekten de opleidingskosten voor de herscholing van de werknemer betalen. Op die manier hoeft de stopzetting van de activiteiten niet in werkloosheid te resulteren. Hierbij behoudt de werknemer het recht op de vergoedingen voor blijvende volledige arbeidsongeschiktheid en dit gedurende de volledige opleiding. Uiteraard zijn er ook hier een aantal voorwaarden verbonden aan het Fonds voor Beroepsziekten haar uitkeringen. Zo moet de werknemer de opleiding te goeder trouw volgen.
Preventieve maatregelen door het Fonds voor Beroepsziekten
Het Fonds voor Beroepsziekten kan ook een aantal preventieve maatregelen treffen. Zo kan het vaccinaties van medewerkers vergoeden, bijvoorbeeld indien er een hoger risico op beroepsziekten bestaat of er reeds (al dan niet in hetzelfde bedrijf) sprake was van het ontstaan van een beroepsziekte. Het gaat bijvoorbeeld om de vaccinatie tegen hepatitis B bij verpleegkundigen.
Fonds voor Beroepsziekten uitkeringen bij hulp van een derde
De beroepsziekte kan soms verregaande gevolgen hebben. Zo is het niet onrealistisch dat men regelmatig hulp van een derde nodig heeft om nog normaal te kunnen leven. Dan heeft de werknemer recht op een gedeeltelijke of een volledige vergoeding voor de kosten van die hulp.
Fonds voor Beroepsziekten uitkeringen bij overlijden
Bij sommige ziekten is het niet onlogisch dat de werknemer op termijn komt te overlijden. Zeker bij bepaalde vormen van kanker of stralingsziekten is dit inderdaad niet ongewoon. In dit geval zal het Fonds voor Beroepsziekten de vergoedingen bij overlijden betalen. De vergoeding komt overeen met een percentage van het basisloon, afhankelijk van de relatie tussen de aanvrager en de overledene.
Betalen van betwistingen inzake beroepsziekten
Bij betwistingen over beroepsziekten wordt het dossier aan de arbeidsrechtbank overgemaakt. Het voordeel is dat het Fonds voor Beroepsziekten de kosten van die procedure volledig op zich zal nemen. Enkel indien er sprake is van een tergende of roekeloze eis, is dit niet het geval.
Beroepsziekten in België: de gevolgen voor de werkgever
In de eerste plaats zal je natuurlijk de werknemer moeten missen, met alle gevolgen van dien. Toch heeft de wetgever jou goed beschermd tegen de gevolgen van een beroepsziekte. Zo moet je in principe geen beroepsziekten vergoeding betalen, hoewel er een belangrijke uitzondering op dit principe bestaat.
Principe: geen schadevergoeding betalen bij vaststelling beroepsziekte
Als werkgever hoef je niet op te draaien voor de kosten en de vergoedingen ten gevolge van de beroepsziekte. De werknemer heeft enkel recht op de vergoedingen van het FBZ en kan de resterende schade niet bij de werkgever verhalen.
Soms wel burgerlijke aansprakelijkheid van de werkgever
In een aantal uitzonderingsgevallen kan de werknemer die getroffen is door een beroepsziekte alsnog de werkgever burgerlijk aansprakelijk stellen. Het gaat bijvoorbeeld om de werkgever die opzettelijk een beroepsziekte heeft veroorzaakt.
Preventieve maatregelen nemen en beroepsziekten voorkomen
Echter stelt men de werkgever die na een schriftelijke verwittiging van de controlerende ambtenaren de werknemer toch aan het beroepsrisico heeft blijven blootstellen, gelijk aan de werkgever die opzettelijk een beroepsziekte heeft veroorzaakt.
In de praktijk moet je dan ook het nodige doen om beroepsziekten te voorkomen. Hierdoor zal de constatatie van een beroepsziekte bij één werknemer dus ook nooit zonder gevolg mogen blijven. Je zal steeds preventieve maatregelen moeten nemen om de andere werknemers te beschermen en moeten kunnen aantonen dat je alle redelijke inspanningen hebt gedaan om de blootstelling aan het beroepsrisico te voorkomen. Alleen op die manier zit je 100% veilig.
