De handelsnaam is de naam waaronder jouw onderneming (ongeacht of het gaat om een rechtspersoon of om een fysieke persoon) extern zal communiceren. Natuurlijk heeft zo’n handelsnaam ook publicitair belang. De naam dien je te gebruiken om je te onderscheiden van andere ondernemingen. Meestal is de handelsnaam identiek aan de vennootschapsnaam, toch kan er een verschil zijn tussen de handelsnaam en de bedrijfsnaam. Zo kan je als onderneming met een andere of zelfs met verschillende andere handelsnamen naar buiten treden. Anderzijds zijn er toch een aantal regels waar je je aan zal moeten houden.
Een handelsnaam kiezen
In principe geniet je een verregaande vrijheid bij het kiezen van een handelsnaam. Zo kan je bijvoorbeeld een handelsnaam kiezen dat verwijst naar jouw familienaam, maar kan het evenzeer het resultaat zijn van jouw fantasie. Toch kan je niet zomaar een handelsnaam kiezen: er zijn ook een aantal beperkingen van toepassing.
In de eerste plaats moet de handelsnaam voldoende onderscheidend zijn om van bescherming te genieten, hoewel het geen originaliteit vergt. Als bakker kan je dus geen rechten vergen op een handelsnaam als ‘brood’ of ‘bakkerij’: dergelijke begrippen zijn onvoldoende kenmerkend om in het kader van jouw handelsnaam het exclusief recht op die begrippen op te eisen.
In de tweede plaats moet je de handelsnamen van concurrenten respecteren. Je gebruikt dus geen bestaande naam van een concurrent. Hun handelsnaam controleren kan je op verschillende manieren doen. Naast de zoekmachines op het internet kan je bijvoorbeeld ook het Belgisch Staatsblad raadplegen of gebruikmaken van de zoekfunctionaliteit van de Kruispuntbank van Ondernemingen. Uiteraard bestaan er ook bedrijven die jouw handelsnaam controleren.
Tot slot mag de handelsnaam natuurlijk niet kwetsend of misleidend zijn. Dat eerste is de logica zelve, maar vooral wat het misleidend karakter betreft is het opletten geblazen. Klanten mogen dus niet het idee krijgen een product of dienst van een ander bedrijf af te nemen door subtiele en onopvallende gelijkenissen en verschillen in de bedrijfsnaam. Bij de beoordeling houdt men wel rekening met eventuele raakpunten en de geografische afbakening.
Een handelsnaam registreren
In tegenstelling tot wat we bij een merk zien, hoef je een handelsnaam niet te registreren om het te verkrijgen. Ook zonder een handelsnaam te registreren, zal je dus bescherming genieten. De enkele voorwaarde die eraan verbonden is, is het eerste publieke gebruik van de handelsnaam. Dit publieke gebruik dient met andere woorden voldoende zichtbaar en blijvend te zijn. Een loutere inschrijving in het handelsregister is onvoldoende. Hoewel niet verplicht kan je jouw handelsnaam wel registreren als merk door naar het merkenregister te stappen.
Handelsnaam toevoegen KBO
Ja kan langsgaan bij het ondernemingsloket met de vraag om een handelsnaam in de KBO toe te voegen. Je kan dat echter ook zelf doen. Natuurlijk moet je wel met jouw elektronische identiteitskaart in kunnen loggen. Vervolgens wordt de naam gekoppeld aan jouw vestigingsgegevens. Op een gelijkaardige manier kan je ook de handelsnaam veranderen.
Bescherming van de handelsnaam
In België is er geen specifiek beschermingsregime voor de bescherming van de handelsnaam. Toch geniet ook een handelsnaam bescherming. Er wordt immers aangenomen dat een handelsnaam gewoon een industrieel eigendomsrecht is en dus de handelszaak volgt. Dat is onder andere het gevolg van het Unieverdrag van Parijs.
Het is met andere woorden mogelijk om de handelsnaam te beschermen zonder enige verdere formaliteit. Er louter publiekelijk mee naar buiten treden, volstaat om de handelsnaam te beschermen. Enkel bewijsrechtelijk wordt aangeraden om het eerste gebruik duidelijk te laten vaststellen. Dat doe je door de handelsnaam bij de Kruispuntbank voor Ondernemingen te laten registreren.
Hiernaast is er echter wel een andere vereiste ter bescherming van de handelsnaam: een eerste publiek gebruik volstaat niet voor een permanente bescherming. Voor zo’n voortdurende bescherming van de handelsnaam moet sprake zijn van een voortdurend publiekelijk en zichtbaar gebruik ervan. Het niet langer gebruiken van een handelsnaam, zal de bescherming doen vervallen.
Overigens blijft de bescherming beperkt tot het gebied waarin de handelsnaam bekendheid geniet. Het gaat om een beoordeling in concreto. Een bakker zal misschien enkel in de eigen stad bekendheid genieten, terwijl een klusjesman in de wijdere regio bescherming zal genieten. Kortom: hoe breder de handelsnaam bekendheid geniet, des te ruimer de bescherming zal zijn.
Omdat er geen specifieke beschermingsregeling voor de handelsnaam bestaat, zullen we bij het inroepen van de bescherming de theorie van de misleidende reclame of die van de schending van de eerlijke marktpraktijken moeten toepassen. Bij een conflict zal men vervolgens een vordering tot naamswijziging, een vordering tot schadeloosstelling en/of een vordering tot staking indienen.
Theorie van de misleidende reclame
Via deze theorie roep je de bescherming van de handelsnaam in op basis van het Vennootschapswetboek. Het Vennootschapswetboek biedt immers bescherming voor de naam van de vennootschap die niet per se identiek is aan de handelsnaam. Op basis hiervan kan de eerste gebruiker eisen dat de vennootschapsnaam van een tweede gebruiker aangepast wordt en kan hij zelfs een schadevergoeding vorderen.
Theorie van de schending van de eerlijke marktpraktijken
Via deze theorie roep je de bescherming van de handelsnaam in op basis van de Wet op de marktpraktijken. De wet op de Marktpraktijken beschermt de eerste gebruiker immers via een vordering tot staking tegen andere gebruikers die bij het publiek verwarring kunnen doen ontstaan. Zo’n verwarring vormt immers een oneerlijke marktpraktijk. De verwarring kan hierbij ontspruiten uit de handelsnaam zelf, maar er moet eveneens rekening gehouden worden met de aard van de activiteit (er moeten raakpunten zijn) en met de geografische ligging van de verschillende ondernemingen.
Volledigheidshalve kan men zich uiteraard ook beroepen op het Benelux-verdrag inzake intellectuele eigendom, zo de handelsnaam bescherming zou genieten als een merk.
Domeinnaam claimen op basis van handelsnaam
Cybersquatting en typosquatting zijn al lang geen ongewoon fenomeen meer. Hierbij registreert men domeinnamen die identiek zijn aan jouw handelsnaam, met als uiteindelijk doel jouw naam te schaden of om de domeinnaam met een fikse winst te verkopen. Daar hoef je niet automatisch mee akkoord te gaan, integendeel.
Onder bepaalde voorwaarden kan je immers een procedure instellen bij CEPANI tegen het wederrechtelijk registreren van domeinnamen. Voorwaarde is dan wel dat de tegenpartij geen enkel recht of legitiem belang kan laten gelden. Een en ander staat geregeld in het Wetboek van Economisch Recht. In het kader hiervan kan je het gebruik van de onrechtmatig geregistreerde domeinnaam door de derde laten stopzetten, diens registratie laten doorhalen, laten overdragen en zelfs een vergoeding vorderen voor de geleden schade. Het gaat echter wel om gespecialiseerde materie, waardoor je best steeds overleg pleegt met een juridisch specialist.
