Bij een eenmanszaak ben je zelfstandig onder persoonlijk statuut. De handelsnaam staat op jouw persoonlijke naam en zowel het privé- als het zakelijk vermogen vloeien samen. Bij een vennootschap is dat anders en is het de vennootschap die een eigen rechtspersoonlijkheid draagt. Er zijn dan ook een aantal belangrijke verschillen. Louter de keuze tussen een eenmanszaak of vennootschap fiscaal laten bepalen, is onvoldoende. Ook het risico, het huwelijksstelsel en een aantal sociale aspecten kunnen immers een rol spelen. In onderstaand artikel heb ik niet alleen aandacht voor het verschil tussen de eenmanszaak en de vennootschap. Ook de omvorming van de eenmanszaak naar vennootschap, de voor- en nadelen en een aantal praktische zaken komen aan bod.
Verschil eenmanszaak en vennootschap
Er zijn een groot aantal verschillen tussen de eenmanszaak en de vennootschap. Een belangrijk aandeel daarvan is bovendien afhankelijk van de gekozen vennootschapsvorm. Hieronder heb ik aandacht voor de meest courante verschillen tussen de eenmanszaak en de vennootschap. Het zijn vooral deze verschillen die zich in voor- en nadelen laten vertalen en de uiteindelijke keuze tussen een eenmanszaak of vennootschap vorm zullen geven.
Opsplitsing vermogen: verschil eenmanszaak en vennootschap
Bij een eenmanszaak maakt men geen duidelijke opsplitsing tussen het privé- en het zakelijk vermogen. Ook het privévermogen is met andere woorden aan het bedrijfsrisico onderworpen.
Bij een vennootschap richt men een aparte entiteit op die over een eigen rechtspersoonlijkheid beschikt. De vennootschap kan met andere woorden zelf een bankrekening openen, goederen bezitten en contracten aangaan. Hierdoor wordt het privévermogen van het zakelijk vermogen gescheiden. Bij de afweging eenmanszaak vs vennootschap is dat vaak één van de belangrijkste redenen waarom die laatste het pleit weet te winnen.
Administratieve verplichtingen bij eenmanszaak vs vennootschap
Zo je handel wilt voeren onder een eenmanszaak, moet je aan een aantal administratieve verplichtingen voldoen. Zo moet je een ondernemingsnummer aanvragen, btw-aangiften indienen en in een belastingaangifte jouw winsten aangeven.
Bij een vennootschap zijn die administratieve verplichting een stuk verregaander. Zo moet men statuten opmaken, dient men langs de notaris te passeren, moet men nadien de verbintenissen van de vennootschap in oprichting overnemen en zullen talloze statutenwijzigingen de komende jaren het toonbeeld sieren. Uiteraard brengt dat alles ook extra kosten met zich mee.
Aansprakelijkheid en verschil tussen eenmanszaak en vennootschap
Bij een eenmanszaak lopen het privé- en het zakelijk vermogen samen, waardoor je ook privé aansprakelijk bent voor fouten tijdens de beroepsuitoefening. Een geschikte aansprakelijkheidsverzekering is dan ook altijd aangeraden.
Bij een vennootschap kan dat gevoelig anders zijn. Hierbij is een en ander echter afhankelijk van de gekozen vennootschapsvorm. Zo zijn er vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid waarbij men het privévermogen (mits een aantal uitzonderingen) niet kan aanspreken. Bij een vennootschapsvorm met onbeperkte aansprakelijkheid is het omgekeerde waar.
Eenmanszaak of vennootschap: fiscaal voordeliger?
Bij een eenmanszaak worden alle zakelijke winsten ook privé belast volgens de gekende degressieve schijven. In de hoogste schijf zal men privé dan ook 50% belastingen moeten betalen. Dat is meteen ook de verklaring waarom de keuze tussen een eenmanszaak of vennootschap fiscaal dient afgewogen te worden.
Bij een vennootschap is die situatie immers gevoelig anders. Hier worden de inkomsten van een vennootschap belast tegen andere en lagere tarieven. Hierbij hanteert men sinds 2018 een basistarief van 29,58%, terwijl dat vanaf 2020 verlaagd zal worden naar 25%. Hiernaast kan de bestuurder wel zelf bepalen of hij loon opneemt uit de vennootschap. Dat loon geniet dan weer een klassiek belastingregime, hoewel er ook heel wat andere interessante mogelijkheden bestaan (bv. maaltijdcheques). Of een eenmanszaak of vennootschap fiscaal het interessantst is, blijkt dan ook afhankelijk te zijn van de concrete situatie.
Boekhouding bij eenmanszaak vs vennootschap
Bij een eenmanszaak kies je voor een enkelvoudige boekhouding. Zo’n boekhouding kan je gewoon in Excel voeren, hoewel boekhoudsoftware het leven eenvoudiger kan maken. De kostprijs voor dergelijke software is laag te noemen (enkele honderden euro’s). Uiteraard kan ook een eenmanszaak beroep doen op een boekhouder. Ook hier zijn de kosten echter vaak een stuk lager.
Bij een vennootschap moet men echter een dubbele boekhouding voeren (op enkele specifieke vennootschapsvormen na). Hierbij moet voor iedere boeking een tegenboeking gebeuren en moet men de aangewende middelen specificeren. Dat is niet alleen een stuk ingewikkelder maar ook veel tijdrovender. Ongeacht of je kiest voor een boekhouder of zelf jouw boekhouding voert via speciale software: de administratieve kost ligt vaak ettelijke keren hoger.
Rekening-courant: verschil eenmanszaak en vennootschap
Terwijl bij een eenmanszaak het privé- en het zakelijk vermogen samenlopen, stelden we eerder al dat dat bij een vennootschap compleet anders is. In theorie althans, want in de praktijk durft dat al eens anders te zijn. Zo kan de zaakvoerder met zijn eigen bankkaart materiaal kopen voor de vennootschap of zal hij een privé-uitgave verrichten met de zakelijke creditcard.
Hierdoor zal er sprake zijn van wederzijde schulden. Die schulden laten zich in de boekhouding vertalen in de rekening-courant. Hierbij treedt er automatische compensatie op waarbij er een schuldvordering overblijft. Uiteraard kan men ook interesten vorderen op de openstaande vordering. Bij een eenmanszaak heeft men die mogelijkheid niet, maar blijft men ook gespaard van de moeilijke boekhoudkundige verwerking ervan.
Voor- en nadelen eenmanszaak en vennootschap
Zowel een eenmanszaak als een vennootschap hebben hun eigen voor- en nadelen. Hieronder zijn zij dan ook weergegeven. Toch is het belangrijk om te weten dat dit overzicht een louter richtinggevend karakter heeft. Zo is een en ander bijvoorbeeld afhankelijk van de gekozen vennootschapsvorm of van de manier van bedrijfsvoering. Ga daarom steeds langs bij een expert om de keuzemogelijkheid in al zijn details te ontleden.
Voordelen eenmanszaak versus vennootschap
Een van de belangrijkste voordelen van een eenmanszaak vs vennootschap is de oprichting ervan: er gaan weinig kosten en formaliteiten aan vooraf. Bovendien is er in tegenstelling tot sommige vennootschappen geen minimumkapitaal vereist. Ook hoef je bij een eenmanszaak geen rekening te houden met andere partijen: de beslissingsmacht ligt volledig in eigen handen en ook de totale opbrengst is persoonlijk. Hierbij volstaat het goedkopere enkelvoudig boekhouden.
Nadelen eenmanszaak vs vennootschap
Een van de belangrijkste nadelen van een eenmanszaak vs vennootschap is het ontbreken van een scheiding tussen het privévermogen en het bedrijfsvermogen. Hierdoor kan ook het privévermogen aangesproken worden ter voldoening van zakelijke schulden. Later heb ik om diezelfde reden ook aandacht voor het huwelijksvermogen. Overigens kan het ontbreken van die scheiding ook omgekeerd effect hebben: ziekte, ongeval of sterfte kunnen nefast zijn voor het bedrijf.
Tot slot haalde ik eerder al aan dat de keuze voor een eenmanszaak of vennootschap fiscaal zal gebeuren: de personenbelasting is doorgaans hoger dan de tarieven in de vennootschapsbelasting. Veel blijkt echter afhankelijk te zijn van de winstcijfers. Hoe dan ook zullen de administratieve en boekhoudkundige kosten bij een eenmanszaak lager zijn. Ook met het wegvallen van dergelijke kosten moet je bij de fiscale berekening rekening houden.
Voordelen vennootschap versus eenmanszaak
Het meest voordelig verschil tussen een eenmanszaak en een vennootschap is in principe de aansprakelijkheid, hoewel een en ander afhankelijk is van de gekozen vennootschapsvorm. Hoe dan ook heeft men in een vennootschap de mogelijkheid om de eigen aansprakelijkheid te beperken tot de inbreng. Hierbij zijn er overigens ook meer mogelijkheden om financiële middelen in te brengen. Ten gevolge van voorgaand beginsel hoeft het faillissement van de vennootschap nog niet automatisch in het faillissement van de vennoten te resulteren, terwijl het wegvallen van één vennoot op zijn beurt niet in het einde van de vennootschap resulteert.
Verder zal de keuze tussen een eenmanszaak of vennootschap fiscaal gebeuren: in een vennootschap zal je van een voordeliger belastingstelsel genieten.
Nadelen vennootschap vs eenmanszaak
Een van de eerste nadelen van een vennootschap zijn het groot aantal formaliteiten en de bijhorende kosten. Onder andere de dubbele boekhouding vergt boekhoudkundig verregaande kosten. In principe is er ook een minimumkapitaal vereist, hoewel dat gecounterd kan worden door de nieuwe Starters-bvba. Ook het nieuwe vennootschapsrecht zal toegankelijkere oplossingen bieden.
Eenmanszaak vs. vennootschap: hoe maak je de keuze?
Op basis van de verschillen en de voor- en nadelen van de eenmanszaak versus de vennootschap kunnen we de keuze vereenvoudigen. Toch is een en ander afhankelijk van het gewicht dat je toekent aan dergelijke factoren. Om die reden geef ik hieronder vijf cruciale beweegredenen weer om op basis hiervan de beste ondernemingsstructuur te bepalen. Uiteraard zijn ook andere beweegredenen mogelijk. Ga daarom vooraf na welke factoren voor jou primeren en welke vennootschapsvorm aldus aangewezen is. Uiteraard kan jouw boekhouder of accountant jou hiermee bijstaan.
# 1. Huwelijk en eenmanszaak vs vennootschap
In een eerder artikel had ik het al over het risico van een eenmanszaak op het huwelijksvermogen. Zo werd al snel duidelijk dat het huwelijksstelsel maar beter goed wordt afgewogen en dat zelfs dan het vermogen nog niet helemaal veilig is. Om die reden raadde ik ook aan om alsnog een vennootschap met beperkte aansprakelijkheid te overwegen.
Bij een vennootschap zal je immers automatisch de privégoederen afscheiden van de goederen waarmee men handel drijft. Op die manier blijft het privévermogen principieel buiten schot als de zaken slecht gaan: alleen het vennootschapsvermogen is aan het bedrijfsrisico onderworpen. In de afweging tussen de voor- en nadelen van een eenmanszaak en een vennootschap, is dat geen onbelangrijk gegeven.
Anderzijds moeten we aanhalen dat er een aantal uitzonderingen bestaan op dit principe. Zo mag er geen sprake zijn van boedelvermenging, mag er geen sprake zijn van borgstelling of mag aansprakelijkheid geen roet in het eten gooien. De keuze voor een geschikte vennootschapsvorm zal eveneens een belangrijke rol spelen. Om die reden kan een huwelijkscontract soms alsnog interessant blijken.
# 2. Type bedrijfsactiviteit
Gelet op de verregaande aansprakelijkheid en het ontbreken van een scheiding tussen het privé- en het zakelijk vermogen, leent de eenmanszaak zich niet voor bedrijfsactiviteiten die grote risico’s inhouden. In het andere geval geldt dan weer het omgekeerde: voor een freelancer die voornamelijk transcriptieopdrachten (in bijberoep) verricht, hoeft een vennootschap echt niet (tenzij dat fiscaal interessant) zou zijn. De keuze voor een eenmanszaak of vennootschap laat zich met andere woorden ook beïnvloeden door het type bedrijfsactiviteit.
# 3. Beschikbaar kapitaal
Zoals eerder gesteld is een eenmanszaak interessant omwille van het ontbreken van startkapitaal. Bij een vennootschap is dat in principe anders, waardoor een vennootschap lang niet voor iedereen toegankelijk is. Wel is het zo dat onder andere de S-BVBA die situatie gevoelig gewijzigd heeft. Toch zal ook die laatste niet altijd even toegankelijk zijn: een gedegen financieel plan zal het noodzakelijk startkapitaal immers moeten aanwijzen. In de praktijk blijkt het beginsel dat je zo’n vennootschap al voor één euro kan oprichten dan ook dode letter te blijven. Overigens werpen de hogere oprichtingskosten ook hier barrières op.
# 4. Eenmanszaak of vennootschap: fiscaal belang
Of een eenmanszaak of vennootschap fiscaal aangewezen is, is afhankelijk van de gerealiseerde winst. Het degressieve karakter van een eenmanszaak maakt het immers bij lagere inkomsten nog steeds een stuk interessanter. Een veel aangehaald grensbedrag is een winstcijfer van 36.000 euro: vanaf dat grensbedrag zou een vennootschap fiscaal interessanter zijn.
Echter blijft een en ander ook afhankelijk van een aantal andere fiscale factoren. Zo kan je bijvoorbeeld een (gemeubeld) pand verhuren aan de vennootschap, kan je jezelf maaltijdcheques toekennen of kan je geld lenen aan of van de vennootschap. Ook de fiscale gevolgen van dergelijke beslissingen zullen mee bepalen of een eenmanszaak of vennootschap fiscaal aangewezen is.
Tot slot moeten we ook rekening houden met de doorgroeimogelijkheden. Zo is een inbreng van de eenmanszaak in de vennootschap vrij eenvoudig. Wil je daarentegen van jouw vennootschap terug naar de eenmanszaak? Dan is de stopzetting van de vennootschap vaak een stuk ingewikkelder, zeker indien er verschillende vennoten of investeerders zijn. Na de ontbinding van de vennootschap zal ze enkel nog bestaan om ze te vereffenen. Ook deze procedure brengt vaak extra kosten met zich mee. De overstap van een eenmanszaak naar een vennootschap zet je met andere woorden maar beter niet lichtzinnig.
# 5. Toekomstvisie
Bij het keuzeproces zullen we eveneens rekening moeten houden met hoe we de toekomst van onze zaak zien. Zo kunnen we misschien een bedrijf opstarten met de bedoeling dat ook de kinderen er later hun intrede doen. Misschien moeten zij de zaak wel eenvoudig kunnen overnemen na het overlijden of bij (ernstige) ziekte? In zo’n geval zal een vennootschap de continuïteit des te beter garanderen.
Voor een aantal activiteiten hoeft dat echter geen probleem te zijn. Een freelance administratief bediende zal er waarschijnlijk wel genoegen mee nemen dat samen met haar ziekte (en de bijhorende uitkering) ook de zakelijke activiteiten worden stopgezet.
Ook hier wordt het duidelijk dat de keuze tussen een eenmanszaak of vennootschap zich steeds op verschillende domeinen situeert. In tegenstelling tot wat men vaak zegt zal de keuze tussen een eenmanszaak of vennootschap lang niet alleen fiscaal gebeuren, integendeel. Spreek er dan ook over met jouw boekhouder en ga de voor- en nadelen van iedere organisatievorm goed na.
