DELEN

Wanneer je gehuwd bent met een zelfstandige of er contractueel mee samenwoont, kan je als een meewerkende echtgenoot aanzien worden. Zo’n meewerkende echtgenoot is ook gewoon onderworpen aan het sociaal statuut van de zelfstandige en moet sociale bijdragen betalen. Toch heeft het statuut van de meewerkende echtgenoot voordelen te bieden. Zowel op fiscaal als sociaal vlak is dit het geval. Hieronder doe ik niet alleen die voordelen uit de doeken, maar heb ik ook aandacht voor een aantal praktische sociale, fiscale en juridische zaken.

Wanneer word je als meewerkende echtgenoot aanzien?

Om als meewerkende echtgenoot aanzien te worden, moet je in de eerste plaats contractueel samenwonen of gehuwd zijn met een zelfstandige. Hiernaast moet je ook effectief medewerking verlenen in de zaak en moet dit voldoende regelmatig zijn. Hier hanteert men een grens van minimaal negentig dagen per jaar. Ook mag je zelf geen of een beperkt persoonlijk inkomen hebben uit een zelfstandige beroepsactiviteit. Hier hanteert men de grens van 3.000 euro netto per jaar (bruto beroepsinkomsten min beroepskosten). Tot slot mag je geen persoonlijk inkomen hebben uit een activiteit als ambtenaar of werknemer (arbeider / bediende) en mag je evenmin over inkomsten uit een vervangingsinkomen beschikken.

Uitzonderingen: geen sprake van meewerkende echtgenoot

In sommige gevallen is het statuut van de meewerkende echtgenoot alsnog niet van toepassing.

Dit is bijvoorbeeld het geval indien de partner bedrijfsleider is die optreedt in naam van de vennootschap waarin hij of zij zonder arbeidsovereenkomst actief is. Het is wel belangrijk om te weten dat dit op sociaal en fiscaal vlak een aantal andere gevolgen met zich mee kan brengen. Zo kan men aanzien worden als een zelfstandige. Als zelfstandige zal men zelf sociale zekerheidsbijdragen betalen en zelf sociale rechten opbouwen.

Onthoud als algemene regel dat je alleen meewerkende echtgenoot in een eenmanszaak (natuurlijk persoon) kan zijn. Een meewerkende echtgenoot in een bvba of in een andere vennootschap kan dus niet.

Lees ook: Hoe maak je de keuze tussen een eenmanszaak en een vennootschap?

Wat moet je als meewerkende echtgenoot doen?

Indien er aan bovenstaande vereisten is voldaan, is er sprake van een wettelijk vermoeden dat het statuut van meewerkende echtgenoot op jou van toepassing is. Indien dit vermoeden ook aan de realiteit beantwoordt, is het statuut ook effectief op jou van toepassing. In dit geval dien je je aan te sluiten bij het sociale verzekeringsfonds. Dit moet verplicht het sociale verzekeringsfonds zijn waar ook de echtgenoot/echtgenote-zelfstandige bij aangesloten is. Bovendien dien je socialezekerheidsbijdragen te betalen.

Statuut meewerkende echtgenoot: mini- en maxistatuut

Sinds 1 januari 2003 is er een nieuw sociaal en fiscaal statuut van toepassing op de meewerkende echtgenoot. Sinds 1 juli 2005 werd vervolgens het zogenoemde maxistatuut verplicht. De meeste meewerkende echtgenoten zijn onderhevig aan het maxistatuut voor de meewerkende echtgenoot. Toch zijn sommigen nog steeds onderhevig aan het ministatuut voor de meewerkende echtgenoot. Hieronder zijn ze beiden toegelicht.

Het ministatuut van de meewerkende echtgenoot

Het ministatuut meewerkende echtgenoot biedt een bescherming tegen arbeidsongeschiktheid, invaliditeit en bij moederschap. Het gaat om rechten waarvoor je als persoon ten laste geen afgeleide rechten hebt via de partner. Tegenover de minimale rechten, staat ook een beperkte driemaandelijkse sociale bijdrage. Enkel wie geboren is voor 1956 kan nog voor het ministatuut opteren. Alle anderen dienden zich vanaf 1 juli 2005 voor het maxistatuut aan te sluiten.

Het maxistatuut van de meewerkende echtgenoot

Het merendeel van de meewerkende echtgenoten zijn onderhevig aan het zogenoemde maxistatuut. In dit maxistatuut zijn de rechten veel uitgebreider (maximaal), maar zal men ook een hogere bijdrage moeten betalen. Het maxistatuut geeft dekking voor gezinsbijslagen, gezondheidszorg, invaliditeit, arbeidsongeschiktheid, pensioen, overbruggingsrechten en moederschap. Hieronder zijn de verschillende sociale rechten toegelicht.

De sociale rechten in het statuut van de meewerkende echtgenoot

Eerder werd aangegeven dat de sociale rechten afhankelijk zijn van het aangenomen mini- of maxistatuut. Hieronder zijn deze rechten aangegeven en beknopt toegelicht waar nodig. Enkel in het maxistatuut heeft men integraal recht op alle aangehaalde sociale voordelen.

Ziekteverzekering en verzekering tegen arbeidsongeschiktheid en invaliditeit

Indien je ziek of arbeidsongeschikt wordt, zal men de ziektekosten vergoeden en eventueel ook een vervangingsinkomen uitkeren. Zelf hoef je enkel nog het remgeld te betalen. Het recht op een arbeidsongeschiktheidsuitkering geldt net zoals bij een gewone zelfstandige vanaf de vijftiende dag van arbeidsongeschiktheid. Voorwaarde is ook hier dat je in orde bent met jouw sociale bijdragen.

De uitkering voor invaliditeit, arbeidsongeschiktheid en ziekte dien je aan te vragen bij het ziekenfonds, net zoals de terugbetaling van de medische kosten die je voor dient te schieten.

Recht op kinderbijslag en kraamgeld

Ook als meewerkende echtgenoot heb je recht op gezinsbijslag. Het gaat om kinderbijslag, kraamgeld en de adoptiepremie. De uitkering dien je aan te vragen bij het kinderbijslagfonds.

Recht op uitkering als mantelzorger

Als je jouw activiteit gedurende maximaal twaalf maanden onderbreekt om voor een gezins- of familielid te zorgen, heb je recht op een uitkering. In sommige gevallen kan je ook een vrijstelling van sociale bijdragen krijgen. De aanvraag dient te gebeuren bij het sociaal verzekeringsfonds van de werkende echtgenoot / echtgenote.

Het overbruggingsrecht

Indien je door omstandigheden jouw activiteit moet stopzetten en meewerkende echtgenoot was in het maxistatuut gedurende het kwartaal waarin het feit zich voordeed én gedurende minimaal de drie kwartalen eraan vooraf, heb je recht op een uitkering van maximaal twaalf maanden. In de tussentijd geniet je van de vrijstelling van sociale bijdragen en behoud je alsnog een aantal sociale rechten.

Het overbruggingsrecht is van toepassing bij faillissement, collectieve schuldenregeling, gedwongen onderbreking en economische moeilijkheden.

Meewerkende echtgenoot & pensioen

In het maxistatuut kan men, in tegenstelling tot bij het ministatuut, volop zelf pensioenrechten opbouwen. In het ministatuut gaat het enkel om het gezinspensioen. Echter hoeft dat nog niet automatisch in een hoger pensioen te resulteren. Het is immers mogelijk dat de som van de individuele pensioenen in het maxistatuut kleiner zou zijn dan het gezinspensioen waarop men volgens het ministatuut recht zou hebben.

Daarom maakt men voor de pensioenberekening steeds de twee verschillende calculaties. Wie vervolgens onder het nieuwe maxistatuut minder pensioen zou hebben dan onder het vroegere ministatuut, krijgt toch het pensioen uitgekeerd waarop men onder het ministatuut recht zou hebben gehad. Het maxistatuut heeft met andere woorden geen negatieve impact op de pensioenrechten, terwijl het wel in een hoger pensioen kan resulteren.

Hoe dan ook zal het pensioen als meewerkende echtgenoot heel beperkt zijn, gelet op de beperkte inkomsten. Zelf extra pensioen opbouwen, bijvoorbeeld door beroep te doen op een VAPZ, is dan ook aangeraden. Zo’n VAPZ is overigens fiscaal aftrekbaar en vaak ook een interessant middel in het kader van de fiscale optimalisatie van het gezinsinkomen.

Lees ook: Zo kan je extra pensioen opbouwen in de eenmanszaak

Sociale bijdragen meewerkende echtgenoot

Het mini- en het maxistatuut geven andere rechten in de sociale zekerheid, waardoor het ook invloed heeft op de te betalen sociale bijdragen als meewerkende echtgenoot. In principe betaal je in het maxistatuut sociale bijdragen als zelfstandigen in hoofd- en bijberoep, maar de minimale bijdrage is wel veel beperkter dan bij een zelfstandige in hoofdberoep. Stap je voor het eerst in het statuut van de meewerkende echtgenoot? Dan zal er net zoals bij zelfstandigen sprake zijn van voorlopige sociale bijdragen. Zij worden dan ook gewoon later geregulariseerd.

Lees ook: De sociale bijdragen als zelfstandige: hoe gaat dat concreet in zijn werk?

Sociale bijdragen meewerkende echtgenoot: ministatuut

In het ministatuut zal men de te betalen sociale bijdragen berekenen op basis van het zelfstandig beroepsinkomen van de zelfstandige echtgenoot. Het fiscaal meewerkinkomen zit hierin begrepen. Het gezinsinkomen wordt met andere woorden niet opgesplitst, waarna men er een bepaald percentage op zal aanrekenen.

Vrijstelling sociale bijdragen meewerkende echtgenoot in ministatuut: Indien je behoeftig bent, is een vrijstelling van bijdragen door de Commissie enkel mogelijk voor kwartalen waarvoor de geholpen echtgenoot of echtgenote eveneens zo’n vrijstelling heeft verkregen. Zowel de meewerkende echtgenoot als de werkende echtgenoot moeten dus alle twee behoeftig zijn.

Sociale bijdragen meewerkende echtgenoot: maxistatuut

In het maxistatuut worden de bijdragen niet berekend op het totale gezinsinkomen, maar op de aan de meewerkende echtgenoot fiscaal toegekende bezoldiging. Hierop past men het normale percentage van 20,5% toe. Wel is de minimale bijdrage veel lager dan bij een zelfstandige in hoofdberoep.

Vrijstelling sociale bijdragen meewerkende echtgenoot in maxistatuut: Indien je behoeftig bent, kan de Commissie voor vrijstelling van bijdragen een vrijstelling van bijdragen toekennen. Hier is het niet noodzakelijk dat de werkende echtgenoot behoeftig zou zijn.

Statuut meewerkende echtgenoot: fiscaal voordeliger?

In theorie kent men de meewerkende echtgenoot loon toe, maar in de praktijk is dat louter een fiscale correctie. De werkende echtgenoot moet een deel van het bedrijfsinkomen toewijzen als bezoldiging van de meewerkende echtgenoot. Deze bezoldiging wordt door de fiscus aanzien als de meewerkende echtgenoot zijn/haar loon. Een bezoldiging van 30% is voor de fiscus aanvaardbaar maar wie kan aantonen dat de meewerkende echtgenoot voor meer dan 30% van het inkomen verantwoordelijk is, kan dat percentage verder optrekken tot 50%.

In het maxistatuut wordt deze bezoldiging fiscaal als een eigen beroepsinkomen aanzien. Hierop mag men eigen beroepskosten aftrekken, zoals ook de sociale bijdragen. De verdeling van het inkomen tussen de twee partners zorgt ervoor dat men in totaal minder belastingen moet betalen. Ook in het ministatuut is er overigens een fiscale toekenning mogelijk.

Lees ook: Deze kosten zijn aftrekbaar in de directe belastingen

Het belangrijkste advies is hier: laat je steeds begeleiden door een boekhouder of een accountant. Afhankelijk van de concrete situatie zijn er immers heel wat fiscale optimalisatiemogelijkheden beschikbaar.

Meewerkende echtgenoot & echtscheiding: wat zijn de gevolgen?

Indien je als zelfstandige geholpen wordt door een echtgenoot of echtgenote, heeft een echtscheiding ook invloed op de samenwerking die dan op z’n einde loopt. De voorwaarde die aan het statuut gesteld worden, gaan immers samen met het huwelijk verloren. Hierdoor zal men het statuut van de meewerkende echtgenoot verliezen, met alle gevolgen van dien.

Hierbij is één en ander andermaal afhankelijk van de opdeling tussen het mini- en het maxistatuut. In het maxistatuut zal de meewerkende echtgenote bijvoorbeeld een eigen pensioen hebben opgebouwd dat vaak vrij laag ligt door het beperkte inkomen. Eventueel kan men wel beroep doen op het minimumpensioen als zelfstandige. In het ministatuut zijn de opgebouwde sociale rechten veel beperkter. Dit is overigens ook de reden waarom de werkgever het statuut van de meewerkende echtgenoot überhaupt hervormde.

Hiernaast moet ook rekening gehouden worden met het huwelijksstelsel. In een recente uitspraak van het Hof van Beroep te Gent  oordeelde men bijvoorbeeld dat de buitenproportionele bijdragen van de echtgenote tijdens het huwelijk, na de echtscheiding voor vergoeding vatbaar waren. Hier ging het zelfs om een huwelijk onder stelsel van scheiding van goederen. Hiervoor baseerde de rechter zich op de vermogensverschuiving zonder oorzaak. Echter toonde die uitspraak ook aan dat iedere zaak anders is en een beoordeling in concreto zich opdringt. Om die reden wordt de meewerkende echtgenoot dan ook aangeraden om zich bij een echtscheiding steeds door een professional te laten begeleiden.

Lees ook: Gehuwd & eenmanszaak: zo bescherm je het privévermogen

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here