Als beginnend auteur is het niet eenvoudig om een uitgever te overtuigen. Dat wil daarom nog niet zeggen dat je boek geen potentieel heeft. Neem bijvoorbeeld J.K. Rowling wier Potter-manuscript veelvuldig werd afgewezen wegens “een gebrek aan commercieel succes”. Een eenmalig foutje? Dat kan. Maar toen de door alle uitgeverijen geprezen J.K. Rowling het jaren later opnieuw probeerde, onder het pseudoniem Robert Galbraith, werd ze opnieuw veelvuldig afgewezen. Haar nieuwe boeken werden echter een succes. Het toont aan dat een afwijzingsbrief de hoop nog niet hoeft te doen kelderen. En zelfs wanneer je overal bent afgewezen, hoef je het nog niet op te geven. Dan kan je per slot van rekening het boek uitgeven in eigen beheer. Hoe een boek uitgeven? Onderstaand stappenplan geeft aan hoe je jouw boek in eigen beheer uitgeeft.
# 1. Maak het boek klaar voor publicatie
Wanneer je een uitgeverij in de arm neemt, zullen zij niet alleen het boek uitgeven maar het ook klaarmaken voor publicatie. Wil je zelf een boek uitgeven, dan moet je er ook zelf voor zorgen dat het boek klaar is voor publicatie. Dat hoeft gelukkig niet zo heel moeilijk te zijn, want bijna alle uitgeverijen hanteren hetzelfde stramien.
Opmaak van het boek in eigen beheer
Het beste formaat voor een boek is toch nog steeds 6 x 9 inch of A5. Een afwijkend formaat kan, maar in de praktijk loop je dan vaak tegen extra drukkosten aan. Omdat je het boek in eigen beheer uitgeeft, beperk je uiteraard liever de kosten.
Kies vervolgens voor fontgrootte 11, zo is het voldoende leesbaar en spaar je toch opnieuw enkele pagina’s uit die de drukkosten drukken. Voor het lettertype kies je voor een zogenaamd schreeflettertype met haakjes aan de letters. Een schreeflettertype helpt de lezer om eenvoudiger van de ene letter naar de andere letter te gaan, maakt woorden eenvoudiger leesbaar en maakt het lezen hierdoor ook minder vermoeiend. Times New Roman of Garamond zijn de beste keuzes. Stel ten slotte nog de marges in. Hiervoor gebruik je een boven- onder- en buitenmarge van 12,5 mm en een binnenmarge van 20 mm. Indien het een dik boek wordt, is een ruimere binnenmarge aangeraden.
De beginpagina’s van je boek in eigen beheer
Begin steeds met een blanco schutblad die het boek beter moet helpen te beschermen. Ook de achterkant van deze pagina moet blanco zijn. Op pagina drie staat vervolgens de titel van je boek en jouw naam (of een pseudoniem). De achterzijde hiervan is opnieuw blanco. Pagina 5 bevat vervolgens een slagzin. Die slagzin kan verwijzen naar een persoon aan wie het boek wordt opgedragen, maar het kan ook een citaat zijn uit het boek. Kies dan uiteraard voor een citaat dat de lezer pas helemaal begrijpt wanneer hij diep in het verhaal verzonken is.
De achterzijde daarvan is dan de copyrightpagina. Hier neem je je naam, de titel van het boek, het jaartal, je contactgegevens, het depotnummer (zie verder), het ISBN en het typisch copyrightbericht op. Dat laatste kan je laten opstellen door een jurist, maar volgende standaardvermelding zal de klus evengoed weten te klaren: “Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.”
Klaar met de copyrightpagina? Dan volgt de inhoudstafel, een blanco pagina, eventueel een woord vooraf en een laatste blancopagina. En pas op pagina elf gaat je boek dan ook echt van start.
Een cover voor je boek in eigen beheer
Ook de cover zal je volledig zelf onder handen moeten nemen. Maak eerst een keuze voor het type cover. Omdat je bij een boek uitgeven in eigen beheer de kosten moet beperken, kies je best voor een zachte kaft (paperback). Zorg vervolgens voor een grafisch passend ontwerp, eventueel door een beroep te doen op een grafisch ontwerper. Uiteraard worden de essentiële gegevens op de cover opgenomen en is de samenvattende tekstblok aan de achterzijde van het boek misschien wel de belangrijkste verzameling woorden van jouw werk. Begin nog niet met drukken, want later moeten ook je ISBN-gegevens (en de bijhorende barcode) nog op de cover worden opgenomen.
# 2. Het ISBN als opstapje naar je boek in eigen beheer
In principe is een ISBN of International Standard Book Number geen verplicht gegeven, maar voor verkopers en boekhandelaars is het een onmisbaar instrument. Je hoeft gelukkig geen professionele uitgever te zijn om een eigen ISBN aan te vragen. In Vlaanderen en Brussel surf je daarvoor naar de website van Boekenbank, waar je een aanvraag indient. Het verwerken van de aanvraag gaat meestal vrij snel, waardoor je na ongeveer twee werkdagen al over een ISBN-nummer beschikt. Vergeet het ISBN-nummer niet toe te voegen aan je boek. Giet het ISBN-nummer ook nog even in een scanbare barcode, opdat het verwerken van bestellingen eenvoudiger verloopt.
# 3. Eigen boek uitgeven en drukken
Heb je dat allemaal gedaan? Dan is het tijd om de drukker aan het werk te zetten. Vraag eerst verschillende offertes op en vergelijk ze grondig. Hier kom je al snel voor een eerste dilemma te staan: de oplage. Bij een beperkte oplage is de drukkost per boek immers veel hoger, maar bij een te grote oplage riskeer je dan weer met onverkochte exemplaren achter te blijven. Over het algemeen wordt een beperkte eerste oplage van 250 tot 1.000 exemplaren aangeraden. Maak dan wel goede afspraken met de drukker, opdat er eventueel snel kan worden bijgedrukt. Wil je echt zeker zijn, dan laat je een marktonderzoek uitvoeren.
# 4. Boek opsturen naar het Wettelijk Depot
In België is elke uitgever verplicht om twee exemplaren van een nieuw boek te verzenden naar het Wettelijk Depot van de Koninklijke Bibliotheek van België. In dit Wettelijk Depot bevinden zich alle Belgische publicaties in een groot archief, een initiatief om het Belgisch culturele erfgoed voor vele generaties vast te leggen. Wanneer we een boek uitgeven in eigen beheer, zijn we zowel auteur als uitgever. En dus moet je zelf aan de wettelijke verplichtingen voldoen. Stel de nodige depotformulieren op en dien de boeken binnen de vijftien dagen na publicatie in.
# 5. Tijd voor promotie
Veel mensen denken dat een boek uitgeven in eigen beheer nu stopt, maar niets is minder waar. Uitgevers spenderen monsterbedragen aan de promotie van hun boeken en ook die taken moet je nu overnemen. Je moet inzetten op sociale media, je moet het publiek warm maken, het boek voorstellen en het boek promoten. De ervaring leert dat lokale promotie bij aanvang de beste keuze is. Geef dus een boekenvoorstelling in de plaatselijke bibliotheek, sta op de lokale beurs en spring binnen bij lokale boekenhandelaars. Contacteer ook even de schepen van cultuur, want hij beschikt vaak over een mooi netwerk waar jij gebruik van mag maken.
Onthoud dat er vooraf, tijdens en na de publicatie veel komt kijken bij het uitgeven van een boek in eigen beheer. Daarom is het nog steeds aangeraden om op zoek te gaan naar een uitgever die voor jou het nodige kan doen en die ook de budgetten heeft om van je boek een succes te maken. Een boek uitgeven in eigen beheer is dan ook pas interessant indien je werk veelvuldig werd afgewezen.
