Iedereen die aan het zelfstandigenstatuut is onderworpen, moet ieder kwartaal sociale bijdragen betalen aan de sociale kas voor zelfstandigen. De betaling van dergelijke sociale bijdragen opent dan ook een aantal voordelen. Denk maar aan de opbouw van pensioen, gezondheidszorg, arbeidsongeschiktheidsuitkeringen en uitkeringen bij mantelzorg. Dit alles valt onder de noemer sociale zekerheid van zelfstandigen. De bijdrage die de zelfstandige moet betalen, is afhankelijk van een aantal factoren. De beroepsinkomsten spelen hierbij een cruciale rol. Hieronder ga ik dieper in op de berekening van de te betalen sociale bijdrage als zelfstandige. Ook houd ik rekening met een aantal bijzondere gevallen en situaties.
Berekening van de sociale bijdragen voor zelfstandigen
De berekening van de sociale bijdrage als zelfstandige vertrekt steeds van een percentage van het beroepsinkomen. Het exacte percentage verschilt wel volgens de categorie waartoe je behoort en volgens de inkomstenschijven. Door onderstaande stappen te doorlopen kan je zelf de te betalen sociale bijdragen voor zelfstandigen berekenen.
# 1. Bepaal het beroepsinkomen
Het in aanmerking te nemen beroepsinkomen is steeds het nettobedrag van dit jaar. Extra kosten maken zal het beroepsinkomen verminderen. Minder belastingen en minder sociale bijdragen, dus. De berekening op basis van het lopende jaar is voor de sociale kas voor zelfstandigen niet eenvoudig. Daarom doet men steeds een voorstel op basis van de inkomsten van vorig jaar. Verwacht je hogere of lagere beroepsinkomsten? Geef dat dan zeker door aan jouw sociale kas voor zelfstandigen.
# 2. Bepaal het bijdragepercentage
In een volgende fase zal je moeten nagaan welke bijdragepercentages van toepassing zijn. Hierbij is een en ander afhankelijk van de hoogte van het inkomen en de bijdragecategorie. Denk bijvoorbeeld aan afwijkende regelingen voor de student-zelfstandige, de zelfstandige in hoofdberoep en de gepensioneerde. Een eenduidig bijdragepercentage kan ik dus niet weergeven. Wel kan ik verwijzen naar de zogenoemde sociale bijdragen zelfstandigen tabel waar je meteen een overzicht krijgt met concrete bedragen.
Hierbij dien je overigens steeds rekening te houden met een aantal minimum- en maximumbedragen. Zo is de minimum bijdrage in de sociale zekerheid voor zelfstandigen in hoofdberoep momenteel gelijk aan 721,89 euro per kwartaal. Tot slot zijn er grenzen voor zij die werken in bijberoep en voor gepensioneerden. Zo moeten zij enkel bij overschrijding van een bepaalde grens sociale bijdragen betalen.
Verhoging bij regularisatie
De kwartaalbijdragen die je verricht, zijn steeds voorlopige bijdragen. Vaak betaal je die bijdragen dan ook op basis van een schatting. Betaalde je te weinig? Dan kan de sociale kas voor zelfstandigen soms een verhoging aanrekenen. Dat is bijvoorbeeld het geval indien je zelf een verlaging aanvroeg en nadien zou blijken dat je hierdoor te weinig betaalde. Zo’n verhoging loopt op tot 3% per kwartaal en 7% per jaar.
Beheerskosten
De sociale kas voor zelfstandigen werkt natuurlijk niet gratis. Het is de minister van Middenstand die de minimale en maximale werkingskosten vastlegt. Het feit dat het gaat om minimale en maximale percentages verklaart meteen ook waarom de ene sociale kas voor zelfstandigen goedkoper is dan de andere. Dit jaar ligt het minimum op 3,05% en het maximum op 4,25%.
Wettelijke intrest bij wanbetaling
Je moet de bijdragen steeds tijdig betalen. Bij laattijdige betaling zal men de bijdrage dan ook van ambtswege vermeerderen met 3% per kwartaal. Zo de bijdrage via een dwangbevel gevorderd moet worden, zal men echter de wettelijke intrest toepassen.
Sociale bijdragen als beginnende zelfstandige
Als startende zelfstandige kan men de inkomsten van het vorige boekjaar natuurlijk niet als basis nemen voor de berekening. In de praktijk zal je dus een schatting moeten maken van de te verwachten inkomsten om ze nadien te laten regulariseren.
Wel kan je als starter in hoofdberoep een vermindering van jouw voorlopige bijdragen vragen en dit voor de eerste vier kwartalen van jouw activiteit. Voorwaarde is wel dat je in de periode van vijf jaar voor de start nog geen zelfstandige in hoofdberoep was.
Opgelet: wanneer je start in de loop van een jaar zal men de te betalen bijdrage proratiseren. Hierbij zal men de effectieve inkomsten fictief omzetten naar een bedrag op jaarbasis. Was je slechts 1 kwartaal actief, dan zal men de inkomsten met vier vermenigvuldigen (4/1). Was je 2 kwartalen actief, dan gaat het om een verdubbeling (4/2). In het geval van drie kwartalen zal men tot slot de inkomsten met 4/3de verhogen.
Tip: wanneer je als bijberoeper je start mist, kan je onder bepaalde voorwaarden jouw voorlopige bijdragen geheel of gedeeltelijk terugvorderen. Neem voor meer informatie contact op met jouw sociale kas voor zelfstandigen.
Sociale bijdragen als zelfstandige in bijberoep
De zelfstandige in bijberoep wordt wel eens een buitenbeentje genoemd. Buitenbeentje of niet: in principe zal je ook een sociale zekerheidsbijdrage moeten betalen als zelfstandige in bijberoep. Wel is het zo dat er een vrijstelling van sociale bijdragen is voor zelfstandigen in bijberoep: zij moeten pas vanaf het bereiken van een drempelbedrag ook effectief een sociale bijdrage als zelfstandige betalen. Het grensbedrag ligt voor 2018 vast op 1.499,13 euro. Mogelijks hoef je dus helemaal geen bijdrage te betalen in de sociale zekerheid voor zelfstandigen. Ben je een starter? Vergeet dan wel niet rekening te houden met het proratiseren.
Mogelijkheid tot vrijstelling van sociale bijdragen als zelfstandigen
Indien een zelfstandige in hoofdberoep behoeftig is, kan men een vrijstelling aanvragen van de bijdragen. Zo’n vrijstelling kan gedeeltelijk of geheel worden toegekend. Het aanvragen van een vrijstelling van sociale bijdragen door zelfstandigen moet je, via de sociale kas voor zelfstandigen, doen bij de commissie voor vrijstellingen van bijdragen (onderdeel van FOD Sociale Zekerheid, afdeling zelfstandigen). Ook eventuele verhogingen komen in aanmerking voor vrijstelling.
Er zijn natuurlijk een aantal voorwaarden verbonden aan de toekenning van de vrijstelling voor sociale bijdragen door zelfstandigen. Zo moet een starter al minimaal vijf kwartalen actief zijn vooraleer de starter een vrijstelling kan aanvragen voor de eerste vier kwartalen (mits uitzondering, bv. indien de starter voor het einde van het vierde kwartaal al stopt).
Raadpleeg steeds jouw sociale kas voor zelfstandigen voor meer informatie. De aanvraag dien je ook daar aangetekend in te dienen. Laat je steeds begeleiden door jouw dossierbeheerder, want er zijn vaak heel gedetailleerde inlichtingen noodzakelijk. Om het behoeftig karakter te beoordelen zal men immers kijken naar alle inkomsten, uitgaven, eigendommen en schulden en dit zowel van de aanvrager als van degenen waarmee de aanvrager samenwoont.
Verjaring sociale bijdragen zelfstandigen
In België kunnen ook schulden verjaren. Het is dan ook aan de schuldeisers om die schulden tijdig op te eisen. Het gaat om een bevrijdende verjaring ten gevolge van het niet optreden door de schuldeiser. Wel zal de schuldenaar zelf de verjaring moeten opwerpen, de rechter kan dat niet ambtshalve doen. Inzake de verjaring van de sociale bijdragen van zelfstandigen geldt er een verjaringstermijn van vijf jaar. Die termijn gaat in op 1 januari volgend op het jaar waarvoor men de bijdragen verschuldigd is. Bij de vordering van regularisatiebijdragen en de vordering tot terugbetaling van de voorlopige bijdragen na regularisatie, gaat de verjaringstermijn van vijf jaar echter pas in op 1 januari van het derde jaar volgend op het bijdragejaar.
