Een octrooi kan omschreven worden als een exclusief recht op een bepaalde uitvinding. Zo verbied je anderen om jouw uitvinding commercieel te exploiteren binnen een bepaald gebied en voor een bepaalde periode. Alleen jij hebt met andere woorden het recht om de uitvinding commercieel te exploiteren. Toch kan je niet voor elke uitvinding een octrooi aanvragen. Hieronder lees je meer over het verschil tussen een octrooi en een patent, de voorwaarden voor octrooieerbaarheid, de procedure voor het aanvragen van een octrooi in België en de kosten voor zo’n Belgisch octrooi.
Verschil octrooi en patent
In tegenstelling tot wat sommigen denken is er tussen de begrippen octrooi en patent geen verschil. Althans op juridisch-technisch niveau dan. In België gebruiken we wel het begrip octrooi, zoals het ook in de Belgische octrooiwetgeving wordt genoemd. Het woord octrooi is hierbij afkomstig van het Franse woord «octroyer» (verlenen). Ook in Nederland spreekt men van octrooien, zoals het aldaar in de Rijksoctrooiwet wordt omschreven.
In de Engelse taal hanteert men dan weer het woord patent. Ook in Duitsland noemt men een octrooi een patent. Doorheen de jaren heeft het woord patent zich echter in de Nederlandse taal ingeburgerd, waardoor het begrip puur taalkundig een synoniem is geworden van een octrooi. Maar terwijl wij octrooi en patent gewoon door elkaar gebruiken en er eigen geen verschil is tussen een octrooi en een patent, spreekt de wetgever wel van een octrooi.
Wanneer kun je een octrooi aanvragen?
Wil je een octrooi aanvragen? Dan moet de uitvinding ook octrooieerbaar zijn. Vooraleer we een octrooi aanvragen kunnen, moet het logischerwijs aan een aantal voorwaarden voldoen.
Een eerste voorwaarde is dat de uitvinding nieuw moet zijn. Het mag met andere woorden niet tot de huidige stand van de techniek behoren. Vaak zorgt deze eerste voorwaarde al voor verhitte discussies. Dit is vooral het geval indien een uitvinding te vroeg uitlekt. Het belang van geheimhoudingsclausules kan hier niet onderschat worden.
Een volgende voorwaarde is dat de uitvinding ook effectief het gevolg moet zijn van een uitvinderswerkzaamheid. Een uitvinderswerkzaamheid veronderstelt met andere woorden een niet voor de hand liggend productieproces, gelet op de stand van de techniek. Op een gebrande koffieboon kan je vandaag de dag bijvoorbeeld geen octrooi nemen, tenzij het compleet afwijkt van de hedendaagse industriële methoden. Technologiereus IBM nam bijvoorbeeld wel een octrooi op een drone die op basis van metingen van de pupillen en gezichtsuitdrukkingen automatisch koffie brengt indien de betrokkene er nood aan lijkt te hebben.
Hiernaast moet de uitvinding ook geschikt zijn voor industriële toepassingen.
Tot slot mag het niet tot een uitgesloten categorie behoren. Onder andere wetenschappelijke vondsten (bv. een nieuw hondenras), wiskundige methoden en artistieke creaties zijn uitdrukkelijk uitgesloten. Had Stephen Hawking zijn allesomvattende formule gevonden, dan kon hij hiervoor geen octrooi aanvragen. Zet iemand het echter om in een praktische toepassing? Dan is een octrooi aanvragen wel gewoon mogelijk.
Procedure octrooi aanvragen in België
Een octrooi aanvragen kan een lange procedure inhouden. Hierbij is een en ander ook afhankelijk van welk type octrooi je aanvraagt. Wil je buiten Europa bescherming genieten? Dan moet je een internationaal octrooi aanvragen. Wil je enkel binnen Europa het alleenrecht? Dan moet je een Europees octrooi aanvragen. Wil je echter enkel binnen de landsgrenzen jouw alleenrecht exploiteren? Dan zal je tot slot een Belgisch octrooi aanvragen. Hieronder focus ik enkel op de aanvraag van een octrooi in België.
Procedure Belgisch octrooi aanvragen
Voldoet jouw uitvinding aan bovenstaande vereisten? Dan kun je nu een octrooi aanvragen. Een octrooi aanvragen doe je bij de Dienst voor de Intellectuele Eigendom. Vervolgens dien je binnen een termijn van één maand de indieningstaks te betalen.
Hierna zal het nieuwheidsonderzoek volgen. Hiervoor dien je binnen een termijn van 13 maanden na de indiening de taksen te betalen. Het is het Europees Octrooibureau dat het nieuwheidsonderzoek zal uitvoeren. Het gaat om een niet bindend verslag. Men zal het Belgisch octrooi (in tegenstelling tot een Europees octrooi) dus niet weigeren indien de uitvinding niet nieuw is. Toch is een octrooi aanvragen dan niet aangewezen: iedereen kan de geldigheid ervan immers via de rechterlijke weg beslechten. Na het verstrijken van een termijn van 18 maanden na de indiening van de aanvraag, zal de DIE de octrooiaanvraag publiceren.
Zijn alle formaliteiten vervuld en de noodzakelijke taksen voldaan? Dan zal een ministerieel besluit tot verlening van het octrooi worden afgeleverd.
Octrooi opzoeken in België
Na aflevering van het ministerieel besluit tot verlening van het octrooi, zal men het octrooi vermelden in het Belgisch octrooiregister. Het Belgisch octrooiregister wordt iedere nacht geüpdatet. In het Belgisch octrooiregister kan je certificaten, Europese octrooien verleend voor België en nationale octrooien raadplegen. Een octrooi opzoeken is gratis.
Octrooi aanvragen kosten
Bij de bespreking van de procedure om een Belgisch octrooi aan te vragen werd al duidelijk dat er aan een octrooi aanvragen kosten verbonden zijn.
In de eerste plaats zijn er de officiële taksen voor het Belgisch octrooi. Het is meteen belangrijk om te vermelden dat er niet alleen aan het octrooi aanvragen kosten verbonden zijn. Zo is er bijvoorbeeld ook sprake van een jaarlijkse instandhoudingstaks voor een Belgisch octrooi en zijn er een aantal bijzondere kostenposten. Hier geef ik de klassieke kosten weer die verbonden zijn aan het aanvragen van een octrooi in België:
- Octrooi aanvragen kosten bij indiening (indieningstaks): 50 EUR;
- Bijkomende kosten bij laattijdige betaling indieningstaks: 25 EUR;
- Taks ter verbetering (verzoekschrift): 50 EUR;
- Taks ter toevoeging van een beroep op voorrang: 50 EUR;
- Taks voor opstellen verslag van nieuwheidsonderzoek: 300 EUR.
Reken tot slot ook nog op een aantal andere kostenposten:
- Het ereloon van de octrooigemachtigde indien je je laat bijstaan;
- Kosten voor het optreden tegen inbreuken (gerechtskosten, advocaatkosten, …);
- De betaling van de aangehaalde instandhoudingstaksen.
Uiteraard lopen de kosten bij een Europees octrooi of een internationaal octrooi nog verder op.
