Sommigen worden zelfstandige in bijberoep omdat ze zo in alle zekerheid kunnen bouwen naar een volwaardig zelfstandig statuut. Zij starten als zelfstandige in bijberoep om klanten te vergaren en een eigen zaak op te bouwen. Anderen blijven altijd trouw aan het statuut van zelfstandige in bijberoep. Vaak omdat ze de sociale voordelen van het klassieke tewerkstellingsstatuut maar moeilijk vaarwel durven zeggen. Hoe dan ook heeft het statuut van zelfstandige in bijberoep een aantal voordelen, maar zijn er ook nadelen te noemen. Hieronder komen ze aan bod, maar heb ik het ook over een aantal praktische zaken.
Zelfstandige in bijberoep: voorwaarden & criteria
Zoals het woord het eigenlijk al aangeeft, mag de zelfstandige activiteit van een zelfstandige in bijberoep geen hoofdactiviteit uitmaken. Dit impliceert dat de zelfstandige in bijberoep een andere hoofdzakelijke tewerkstelling moet genieten. Men vertrekt hierbij van de feitelijke tewerkstelling (het aantal gepresteerde uren) en niet van de verworven inkomsten. Zelfs indien de inkomsten als zelfstandige in bijberoep vele keren hoger liggen dan deze in hoofdberoep, zal dat geen invloed uitoefenen op het statuut.
Het gaat om een minimale halftime tewerkstelling als loontrekkende. Hierbij vertrekt men van het aantal maandelijks gepresteerde arbeidsuren van een werknemer met een voltijdse tewerkstelling in dezelfde onderneming.
Als leerkracht in het onderwijs zijn de voorwaarden voor de zelfstandige in bijberoep anders. Hier is het afhankelijk of men al dan niet statutair is benoemd:
- Leerkracht met statutaire benoeming: minimaal 60% van een lessenrooster over acht maanden of 200 dagen per kalenderjaar. Bij een minimale tewerkstelling van 50% en beperkte inkomsten kan een gelijkstelling verkregen worden via het fonds;
- Contractuele leerkrachten: zoals gewone loontrekkende (minimaal halftime).
Bij statutaire ambtenaren moet men dan weer minimaal halftime werken en dit gedurende minimaal tweehonderd dagen per jaar of acht maanden.
Men moet bovendien ook rekening houden met de buitenlandse tewerkstelling indien het een tewerkstelling in een land van de EER of in een land waarmee België een verdrag heeft gesloten, betreft.
Tot slot bestaan er ook uitzonderingen op bovenstaande voorwaarden voor de zelfstandige in bijberoep. Zo kan men met een werkloosheidsuitkering bijvoorbeeld ook genieten van het statuut als zelfstandige in bijberoep of kan de geneesheer van een ziekenfonds aanvaarden dat inkomsten als zelfstandige in bijberoep gecumuleerd worden met een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Zo’n cumul van inkomsten als zelfstandige in bijberoep en een uitkering van het ziekenfonds zal wel aanleiding geven tot een beperking van de uitkering.
Zelfstandige in bijberoep worden: hoe doe je dat?
Indien je aan bovenstaande voorwaarden voldoet, is het vrij eenvoudig om te starten als zelfstandige in bijberoep. De formaliteiten kunnen tegenwoordig zelfs volledig vanop afstand gebeuren. In de eerste plaats zal je je moeten inschrijven in de KBO. Je kan die inschrijving niet zelf rechtstreeks regelen, maar een ondernemingsloket zal de gegevens voor jou kunnen invoeren. Bij steeds meer ondernemingsloketten kan je zo’n aanvraag tegenwoordig online indienen. Na de inschrijving zal je een uniek ondernemingsnummer ontvangen.
Vervolgens zal je een financiële rekening moeten openen voor jouw bedrijf. Tegenwoordig is het immers verplicht om jouw inkomsten en kosten als zelfstandige in bijberoep te scheiden van jouw hoofdrekening. De wetgever stelt geen vereisten aan hoe die rekening eruit hoort te zien. In theorie volstaat een gewone zichtrekening. Weet wel dat de kredietinstelling hier natuurlijk beperkingen kan opleggen.
Nu zal je je ook nog moeten inschrijven bij het sociaal verzekeringsfonds. Zij zullen jouw sociale zekerheidsbijdragen berekenen en innen. Je kan kiezen om je aan te sluiten bij het ondernemingsloket waar je reeds contact mee had, maar kan ook opteren voor een ander sociaal verzekeringsfonds. In die keuze ben je dan ook vrij.
Tot slot zal je jouw btw-nummer moeten activeren. Ook hier kan het ondernemingsloket jou bijstaan. Zij vragen echter wel vergoedingen aan die al snel oplopen tot 75 euro of meer. Weet dat het activeren van het btw-nummer eigenlijk heel eenvoudig is. Je kan het formulier 604A immers ook gewoon zelf invullen en het naar het btw-kantoor sturen. Het formulier 604A kan je gewoon downloaden via de website van de Federale Overheidsdienst Financiën.
Klaar? Proficiat: nu kan je eindelijk starten als zelfstandige in bijberoep!
Sociale bijdragen als zelfstandige in bijberoep
België zou België niet zijn indien een deel van jouw inkomsten niet terug zouden vloeien naar de sociale zekerheid. Die inschrijving bij een sociaal verzekeringsfonds is dan ook niet gewoon een formaliteit. Het voordeel is wel dat je bij lage inkomsten niet aan de forfaitaire sociale bijdragen onderhevig bent en er ook een vrijstelling is. Dat maakt de sociale bijdrage voor de zelfstandige in bijberoep een stuk voordeliger.
De cijfergegevens meegeven doe ik niet. Zeker omdat er dan al snel ingewikkelde berekeningen volgen. Wel heb ik ze hieronder in een handige grafiek uiteengezet (excl. beheerskosten door het fonds) en ze vergeleken met de sociale bijdragen die zelfstandigen in hoofdberoep dienen te betalen.
Bovenstaande grafiek toont dan ook aan dat enkel bij beperkte inkomsten de sociale bijdrage als zelfstandige in bijberoep veel lager is. Weet wel dat de eraan ontleende sociale rechten ook veel magerder zijn.
Lees ook: sociale bijdragen als zelfstandige, hoe gaat dat concreet in zijn werk?
Zelfstandige in bijberoep & sociale voordelen
Hoewel je als zelfstandige in bijberoep ook sociale bijdragen moet betalen (tenzij bij beperkte inkomsten), zal je als zelfstandige in bijberoep geen sociale voordelen opbouwen. Het gaat veeleer om een solidariteitsbijdrage waarbij je jouw sociale rechten put uit het (veel voordeligere) socialezekerheidsstelsel van jouw hoofdberoep. Denk aan de vakantierechten, de wettelijke pensioenopbouw, de ziekte-uitkering, de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen enzovoort.
Krijg je dan helemaal niks in ruil voor de betaalde socialezekerheidsbijdragen? Toch wel. Indien jouw belastbaar jaarinkomen bijvoorbeeld meer bedraagt dan 13.550,50 euro heb je als mama wél recht op moederschapshulp (105 dienstencheques ter waarde van 945 euro). Ook bouw je op basis van je bijberoep extra pensioenrechten op indien je minder dan 45 jaar als loontrekkende gewerkt hebt. Het is mager, maar het is toch net iets meer dan gewoon een solidariteitsbijdrage.
Aftrekbare kosten als zelfstandige in bijberoep
Als zelfstandige in bijberoep zal je uiteraard ook kosten mogen maken die jouw belastbare inkomsten en de te betalen sociale bijdragen zullen beïnvloeden. In principe geldt hier dezelfde vrijheid als deze die een zelfstandige in hoofdberoep geniet. Wel bestaan er een aantal extra aandachtspunten.
Lees ook: welke kosten zijn aftrekbaar in de directe belastingen?
Het zal vooral belangrijk zijn dat je als zelfstandige in bijberoep kan aantonen dat je de kosten gemaakt hebt om de beroepsinkomsten te verwerven. Vooral wat betreft de tankkaart kunnen er al eens discussies ontstaan. Het kan immers niet de bedoeling zijn dat je van jouw werkgever een kilometervergoeding ontvangt maar die verplaatsingen toch fiscaal in mindering brengt. Je zal dus, althans voor wat de fiscus betreft, een deel van die brandstofkosten moeten verwerpen of moeten aantonen dat je die verplaatsingen op een andere manier gedragen hebt (afschriften privérekening). Je kan hiervoor ook werken met een rittenregistratie of het gedeelte verwerpen dat overeenstemt met de normale afgelegde afstanden in hoofdberoep en dit conform het gemiddelde verbruik.
Hetzelfde geldt overigens ook voor de kosten van een thuiskantoor of andere kostenposten: meer dan elders zal je de boot in het midden moeten houden en steeds goed moeten kunnen verantwoorden waarom je als zelfstandige in bijberoep die kosten diende te maken. Indien je zelf in alle eerlijkheid een deel van de kosten verwerpt, is de kans groter dat de fiscus het resterende gedeelte als aftrekbare kosten zal bestempelen.
Het optimaliseren van de belastingaangifte is een nationale hobby van de Belgische zelfstandige. De hoge belastingdruk heeft daar dan ook iets mee te maken. Daarom is het veelal aangewezen om een beroep te doen op een boekhouder. Een boekhouder is geen nodeloze kost, maar een partner die helpt om het maximum te halen uit je bedrijf en om minder belastingen te betalen. Zoek je nog een boekhouder? Vul het formulier op deze pagina in en ontvang meteen drie offertes van gekwalificeerde boekhouders.
Zelfstandige jobs in bijberoep vinden
Intussen ben je zelfstandige en weet je alles over de sociale bijdragen, de sociale voordelen en de aftrekbare kosten. Natuurlijk zal je ook de noodzakelijke inkomsten moeten verwerven. Lees: hoe vind je zelfstandige jobs in bijberoep? Daar bestaan uiteraard verschillende manieren voor en vaak zal je uit jouw eigen omgeving of netwerk moeten putten. Eventuele marketing- en netwerkactiviteiten zullen dan ook zelfstandige jobs in bijberoep opleveren.
Tegenwoordig bestaan er echter ook allerhande online platforms waar je, vaak tegen betaling, in contact kan komen met potentiële opdrachtgevers. Of zo’n platform interessant is of niet, is afhankelijk van verschillende factoren. De praktijk heeft me al geleerd dat het merendeel van de openstaande vacatures betrekking hebben op IT’ers, vertegenwoordigers en grafisch vormgevers. Wat mij betreft is FreelanceNetwork.be bijvoorbeeld een aanrader, maar ik kreeg in het verleden ook al positieve verhalen te horen van andere platforms zoals Freelancer.be en Opdrachten.be. Probeer het dan ook vooral zelf eens. De kosten voor een toegang tot zo’n database zijn over het algemeen vrij beperkt te noemen terwijl je er toch enkele zelfstandige jobs in bijberoep aan over kan houden.
Tot slot: zelfstandige in bijberoep & belastingen
Je hebt enkele opdrachten afgewerkt, boekte jouw kosten en betaalde mooi jouw sociale bijdragen? Dan zal op het einde van de rit ook de fiscus komen aankloppen. Hier moeten we in principe een onderscheid maken tussen een eenmanszaak en een vennootschap, hoewel dat laatste zelden voorkomt.
Zelfstandige in bijberoep & belastingen bij eenmanszaak
Bijna alle zelfstandigen in bijberoep kiezen voor een eenmanszaak. Zij zijn dan ook gewoon onderworpen aan de personenbelasting, net zoals dat het geval is voor hun inkomsten in hoofdberoep. Die inkomsten telt men bovendien ook samen om ze gespreid te belasten over de verschillende belastingtarieven. Uiteraard kan je jouw aftrekbare kosten als zelfstandige in bijberoep in mindering brengen. In principe kan dat zelfs indien je met jouw bijberoep verlies hebt gemaakt, maar weet wel dat de fiscus hier extra kritisch zal zijn.
Weet overigens dat je door jouw inkomsten als zelfstandige in bijberoep al snel in de hoogste schrijven kan terechtkomen, waardoor die inkomsten extra zwaar worden belast. Het is dus geen fabeltje dat je als zelfstandige in bijberoep minder dan de helft van jouw inkomsten overhoudt (excl. kosten). Ook hier toont een grafiek de invloed van de verschillende inkomensschijven goed aan. Deze grafiek houdt echter geen rekening met de belastingvrije som.
Bovenstaande grafiek toont aan hoe de te betalen belasting steeds sterker toeneemt naarmate de inkomsten op jaarbasis stijgen. De hogere inkomsten die je met andere woorden in bijberoep verwerft, zullen bijna altijd onderhevig zijn aan de hogere belastingtarieven.
Zelfstandige in bijberoep & belastingen bij vennootschap
Ze zijn een uitzondering maar ze bestaan: zelfstandigen in bijberoep die werken onder een vennootschap. Een uitzondering, want in de praktijk is zo’n vennootschap pas interessant vanaf een bepaalde winst. Bij zelfstandigen in bijberoep zien we dan ook dat die keuze vaak wordt gemaakt in functie van het beperken van de aansprakelijkheid. Dat is meteen ook de reden waarom een zogenoemde bvba voor hen zo interessant is. Hier zal je onderworpen zijn aan een vlak tarief, maar kan je je uiteraard ook een loon of een dividend laten uitbetalen. Weet wel dat dit specialistenwerk is, waardoor je maar beter een boekhouder raadpleegt om een en ander voor jou te regelen en te berekenen.
Lees ook: Eenmanszaak of vennootschap: hoe maak je de keuze?
